Ağaç, meyve veren, gövdesi odun ya da kereste olmaya elverişli ve uzun yıllar yaşayan bitkilere verilen genel addır. Boyu en az beş metre, çapı on santimetreden az olmayan, dal, sürgün ve yaprakların oluşturduğu tepe tacını yalnızca bir gövde üzerinde taşıyan, her sene çapı büyüyerek kalınlaşan, sürgün vererek boylanan, hücrelerinin büyük bölümü odunlaşmış olan uzun ömürlü bitkilerdir. Ağaçların Yapısal Özellikleri Bir ağaç; genel olarak kök, gövde, dal ve yaprak olmak üzere dört ana organdan oluşur. Bu organların şekil, boyut, yoğunluk, hacim, ağırlık, boy ve çap gibi özellikleri ağacın yapısal niteliklerini belirler. Bir ağacın yaşayıp gelişebilmesi için; ışık, sıcaklık, karbondioksit, oksijen, su ve mineral gibi hayati öneme sahip maddelere ihtiyaç vardır. Ağaçlar; topraktan su ve mineral maddelerini, havadan ise karbondioksiti alarak güneş ışınlarıyla organik madde üretir ve doğaya oksijen sağlarlar. Bu süreçte ağaçlar çevrelerindeki canlı ve cansız tüm varlıklarla karşılıklı etkileşim halindedir. Bu nedenle ağaçlar, bulundukları ekosistemin vazgeçilmez unsurlarıdır. Ağaçların yanması veya yok olması, yaşam dengesinin bozulması ve iklimin olumsuz yönde etkilenmesi anlamına gelir. Ağaçların Rekabeti Ağaçlar, ışık, yer, su ve mineral maddeler nedeniyle birbirleriyle amansız bir rekabet içindedirler. Hayatta kalma mücadelesi içinde tepe ve köklerini hızlı bir şekilde büyütmeye çalışırlar. Güneş ışığına ulaşamadıklarında hayatta kalabilecek yapraklar üretirler ve işlevini kaybeden organlarını gövdelerinden atarak terk ederler. Rakiplerinin güneş ışığını engelleyerek üstünlük sağlamaya çalışırlar. Bazı ağaç türleri, kök ve yaprak kısımlarından salgıladıkları sıvı ve gazlarla komşu ağaçlara zarar bile verebilirler. Örneğin; ceviz, meşe, huş, dişbudak ve ıhlamur gibi. Ağaçların Sınıflandırılması Ağaçlar, olgun çağlarına geldiklerinde ulaştıkları uzunluğa göre üç sınıfa ayrılırlar:
Ağaçların Genel Özellikleri Ağaçlar, yaşamları süresince uzamayı sürdüren odunsu bitkilerdir. Ağaçların şekilleri, büyüklükleri ve yaşam süreleri türden türe farklılık gösterir. Yeryüzünde, hassas süs ağaçlarından kocaman sekoyalara kadar yirmi binden fazla ağaç türü olduğu tahmin edilmektedir. Bilinen en uzun ömürlü yaşayan ağaç, Kaliforniya'da bulunan dört bin yedi yüz yaşındaki bir çam ağacıdır. Bilinen en uzun boylu ağaç ise Avustralya'da yer alan yüz elli metre boyundaki okaliptüs ağacıdır. Ağaç türlerinin en çok bulunduğu yerler, bol yağmur alan tropikal ormanlardır. Ülkemizde de birçok ağaç türü bulunmaktadır. Ağaçların Tohumlu Bitki Grupları Ağaçların şekilleri ve büyüklükleri birbirinden ne kadar farklı olursa olsun, iki bitki grubundan birine girerler: açık tohumlular ve kapalı tohumlular. Kapalı tohumlu bitkiler, tohumu koruyan bir tabakayla örtülü, çiçekli bitkilerdir. Araştırılan bitki türlerinin yüzde doksanı kapalı tohumlu sınıfına girer. Açık tohumlu bitkiler ise koruyucu bir örtü ile kapatılmış tohumlar üreten ağaçlar ve çalılardır. Bu sınıfa giren bitkiler çiçek açmazlar. Örnek; servi, çam, ladin ve ginko gibi ağaç çeşitleridir. Ağaç Çeşitleri ve Kullanıldıkları Yerler Ağaçlar iki ana gruba ayrılır: meyveli ve meyvesiz ağaçlar. Meyveli Ağaçlar: Ülkemizde en çok bulunan meyveli ağaçlar şunlardır: erik, vişne, kiraz, elma, armut, kayısı, dut, zerdali, ceviz, fındık, badem, şeftali, kestane, ayva, incir, üzüm ve portakal. Bu sayılan meyveli ağaçların çoğu ülkemizde mevcuttur. Yurt dışında bulunan meyveli ağaçlar da bulunmaktadır. Örneğin; hurma, ananas ve kivi. Bazı yöresel meyveler son zamanlarda ülkemizin bazı bölgelerinde de yetiştirilmeye başlanmıştır. Meyvesiz Ağaçlar: Bu sınıfta bulunan ağaç türleri ikiye ayrılır: ibreli ağaçlar ve yapraklı ağaçlar. İbreli ağaçlara örnek; çam, göknar, ladin, sedir ve ardıç. Yapraklı ağaçlara örnek; meşe, kayın, gürgen, kestane, kızıl ağaç, kavak, ıhlamur, dişbudak, karaağaç ve akçaağaç. Ağaçların kullanım alanları yapılarına göre değişiklik göstermektedir. Karaçam, sarıçam ve kızılçam çeşitleri birçok alanda kullanılmaktadır. Bunlardan bazıları; inşaat işleri, marangozluk, ev eşyaları, ambalaj sandıkları, köprü ve gemi tekneleri gibi. Ladin ve göknar ise inşaat işleri, elbise ve çamaşır sandıkları gibi alanlarda kullanılmaktadır. Ağaçlar hayatımızın hemen hemen her köşesinde bulunmaktadır. |