| Fıstık çamı, Türkiye'de doğal olarak Ege ve Akdeniz Bölgelerinde denize yakın mesafelerde ve 800 metre yüksekliğe kadar olan alanlarda yayılış gösterir. Doğal yayılış sahaları İzmir, Bergama, Muğla, Aydın, Antalya ve Kahramanmaraş'tır. Bergama'daki fıstık çamlarına "Kozak tipi", Aydın ve Batı Akdeniz'de olanlara "Aydın tipi" ve Kahramanmaraş'ta olanlara "Maraş tipi" fıstık çamı denir. Doğu Karadeniz Bölgesinde de küçük gruplar halinde Trabzon Düzköy Kale nema Deresinde ve Artvin Fıstıklı Köyü'nde bulunur. Türkiye'de 89,028 hektar sahada fıstık çamı doğal ortamda yetişmektedir. Doğal olarak geniş alanlar dışında, fıstığının kıymetli bir ağaç olmasından ve çabuk büyümesinden dolayı, Türkiye ormanlarını yönetenler bu ağaç türünü don tehlikesi olmayan her alanda yetiştirmişlerdir. Antalya Belek'te kumlu sahalarda erozyonu önlemek için fıstık çamı ormanları oluşturulmuştur. Don tehlikesinin olmadığı Karadeniz, Marmara ve Akdeniz'de fazla sayıda özel ağaçlandırma kapsamında kötü orman sahaları, hazineye ait olan yerler ve özel alanlarda şahıslar ve devlet teşvikiyle fıstık çamı alanları oluşturulmuştur.
Fıstık Çamı Ormanlarının Mülkiyeti
Türkiye'de bulunan fıstık çamı ormanlarının mülkiyetinin tamamının devlete ait olması nedeniyle fıstık çamı ormanlarını millet sahiplenmiştir. Ormanların korunması devlet kanalıyla yapılırken, fıstık çamının olduğu köylerde aileler bizzat kendisi kullanacağı sahaların sınırlarını belirlemiş ve koruma altına almıştır. Fıstık çamı yaklaşık olarak 20-25 metre boy vermektedir. Ağaç gençlikte top gibi yuvarlak, yaşlandığında şemsiye gibi tepe yapısına bürünmektedir. Kabuğu kırmızı kızılçam gibi kahverengidir. Yaprakları çiftli ve yeşil renktedir. Kozaları parlak kahverengidir. Üçüncü yılda olgunluğa erişir. Tohumları diğer çeşitlerden çok daha iridir ve çok sert kabukludur. Tipik Akdeniz ikliminin olduğu her yerde yetişir. Don olayı yaşanan yerlerde olmaz. Işık isteği yüksektir. Kazık kök salar. Fıstığının yanı sıra odunu olarak da kullanılmaktadır. Travers, kaplama, ambalaj malzemesi, yapı malzemesi, lif ve yonga levha, selüloz ve kâğıt, direk olarak kullanılmaktadır. Kabuğundan ve reçinesinden de yararlanılmaktadır.
Fıstık Çamı Dikim ve Bakımı Nasıl Yapılır?
Fıstık çamı basit yetiştirilebilmektedir. Kalın kabuklu tohumu yaralanarak ya da ıslak kum karışımında 5-6 hafta kaldıktan sonra sandıklarda veya torbalarda ekilmesi durumunda fidanı çok basitçe elde edilmiş olur. Aşı yapılarak kaliteli tohum elde edilen fidanlar da yetiştirilebilmektedir. Özellikle Bergama Kozak'ta ki köylüler fıstık çamından elde ettikleri yüksek gelirlerle hayat standartları çok yükselmiştir. Fıstık çamı tohumunun pazar sorunu yoktur. Fıstık çamı ağaçlandırmalarının daha da çoğalması hem milli ekonomi için hem de bölge insanı için önemlidir.
Fıstık Çamının Faydaları
Fıstık çamı sadece ekonomik değil, ekolojik ve sosyal açıdan da birçok fayda sağlar. İşte bazı önemli faydaları:- **Erozyon Kontrolü:** Fıstık çamı, kök sistemi sayesinde toprağı tutarak erozyonu önler.
- **Ekonomik Değer:** Fıstık çamı fıstığı, yüksek ekonomik değere sahiptir ve yerel halkın gelir kaynağıdır.
- **Biyoçeşitlilik:** Fıstık çamı ormanları, birçok bitki ve hayvan türüne yaşam alanı sağlar.
- **İklim Düzenleme:** Fıstık çamı ormanları, karbon tutma kapasitesiyle iklim değişikliğiyle mücadelede önemli rol oynar.
- **Rekreasyon ve Turizm:** Fıstık çamı ormanları, doğal güzellikleriyle turizm ve rekreasyon alanları olarak da kullanılır.
Sonuç
Fıstık çamı, Türkiye'nin doğal zenginliklerinden biridir ve birçok alanda fayda sağlar. Hem ekonomik değeri hem de ekolojik katkıları göz önüne alındığında, fıstık çamı ormanlarının korunması ve yaygınlaştırılması büyük önem taşır. Bu nedenle, fıstık çamı dikimi ve bakımı konusunda bilinçli olunmalı ve bu değerli ağacın faydalarından en iyi şekilde yararlanılmalıdır.
|
