Ağaç balı, çeşitli şekillerde yorumlanmaktadır. Bu tür ballar, ağaçların dış kısmı oyularak arılar tarafından elde edilen bal, çam ağaçlarından elde edilen çam balı ve erik ve kayısı gibi ağaçların kabuklarında oluşan ballar olarak sınıflandırılabilir. Her birinin kendine özgü özellikleri ve şifa verici nitelikleri bulunmaktadır.

Ülkemiz, dört mevsimin belirgin olarak yaşandığı ve zengin bitki örtüsüne sahip bir bölge olması nedeniyle, çeşitli türde ağaç ballarını barındırmaktadır. Ağaç balları genel olarak ağaçların dış kabukları üzerinde veya iç kısımlarında böcekler tarafından oyulmuş alanlarda oluşur. Bu makalede, ağaç balı çeşitlerinin oluşum süreçlerini ve bulundukları alanları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Çam ağaç balı, dünya üzerinde nadir olarak rastlanan bir bal türüdür. Yalnızca ülkemizde ve komşu ülkemiz Yunanistan'da oluşmaktadır. Çam ağaç balı, Akdeniz ikliminin yaygın ve belirgin olarak hissedildiği bölgelerde elde edilir. Özellikle ülkemizin güney kesiminde, Akdeniz ve Ege Bölgelerinde bulunan çam ağaçlarının dış kısımlarına başka böcekler tarafından salgılanan bir bal türüdür.

Çam ağaç balını üreten böcek, Basra böceği olarak adlandırılır. Bu böcekler, genellikle Temmuz ve Eylül aylarında salgılamalarını gerçekleştirirler. Basra böceği, özellikle ülkemize özgü kızılçam ağaçlarının dış kısmından belirledikleri bölgeleri ovarak açtıkları alanlarda salgılarlar. Bu salgı, ağaçların öz sıvısını veya halk arasında bilinen terimiyle "ağacın sütünü" alarak polen şekline çevirir ve ağaçların kabuklarına bırakırlar. Bu işlemin ardından, ağaçların dış kısmında bulunan polenler arılar tarafından çok sevilir ve arılar bu polenleri kullanarak bal üretirler.

Çam ağaç balı, oldukça güzel tadı ve birçok hastalığa şifa olma özelliğiyle bilinir. Akdeniz ve Ege Bölgesi'nde arıcılık yapanlar, çam ağaç ballarını doğrudan ağaçlardan alarak arı kovanlarına taşırlar.

Erik ve kayısı gibi ağaçların dış kabukları etrafında sızan yapışkan, sarımsı ve kırmızımsı olan bal türüdür. Gerçek adıyla zamk olarak geçen ve halk arasında ağaç balı olarak adlandırılan bu balların birçok kullanım alanı bulunmaktadır. Erik ve kayısı ağaçlarının dış kabuğunda ağaçlar tarafından salgılanan bu ballar, tüketilmesinde hiçbir sakınca görülmemektedir. Ayrıca birçok sanayi kuruluşunda da kullanılmaktadır.

Yapışkan ve sıvı hale bürünmesi nedeniyle yapıştırıcı ve boya sanayisinde hammadde olarak kullanılır. Mobilya sektöründe ise kontrplak gibi araçların esneklik kazanması amacıyla hammadde olarak tercih edilir. Bu nedenle, erik ve kayısıdan elde edilen ağaç balları genellikle sanayi kuruluşlarında kullanılır.

Bilindiği üzere, arılar dünya üzerinde en çalışkan ve en dayanışmalı canlılardandır. Arılar, kovanlarından ayrıldıklarında kendilerine bir ağaç belirlerler. Bu ağaç türü genellikle çam ağaçlarıdır. Ağaçlar üzerinde kendilerine bir yer belirleyerek burada kendi başlarına kovan yaparlar ve ballarını bu ortamda üretirler. Bu şekilde üretilen ballar, özellikle ülkemiz genelinde Siirt ilinde oldukça yaygındır.

Siirt ballarının dünya üzerinde bu kadar önemli olmasının en büyük nedeni, arıların hiçbir dış kuvvetin etkisi olmadan ve ağaçlarda gerçekleştirdikleri bal üretimidir. Siirt ilindeki ballar, renk olarak diğer ballara oranla çok daha koyudur ve birçok hastalığa şifa olmaktadır.